عضویت در شرکت تعاونی حقوق، تکالیف و مسئولیت هایی برای عضو ایجاد می کند که در این مقاله آن ها را بررسی می کنیم :

حقوق عضو
حقوق عضو در شرکت تعاونی به شرح ذیل است :
الف) حق استفاده از خدمات شرکت. عضو حق دارد از خدمات، امکانات و تسهیلاتی که شرکت تعاونی ارائه می کند بهره مند شود. استفاده از خدمات شرکت تعاونی حقی است که طبیعتاَ در اثر عضویت در شرکت تعاونی برای عضو ایجاد می شود؛ نمی توان وی را از این حق محروم ساخت و نیز نمی توان در استفاده از آن تبعیض یا محدودیتی قائل شد. ترجیح دادن برخی از اعضا بر دیگران در استفاده از این حق، ترجیحی بلامرجح است که مجاز نیست.
ب) حق حضور در مجامع عمومی و حق رای. هر عضو شرکت تعاونی حق حضور و ابراز رای در مجامع عمومی شرکت را دارد. این امر از بیان قانون که می گوید : مجمع عمومی از اجتماع اعضای تعاونی یا نمایندگان تام الاختیار آن ها به صورت عادی و فوق العاده تشکیل می شود و هر عضو بدون در نظر گرفتن میزان سهم فقط دارای یک رای است، مستفاد می شود. بنابراین عضو شرکت تعاونی حق دارد در مجمع عمومی عادی یا فوق العاده شرکت تعاونی حاضر شود و درباره امور مطروحه در آن رای خود را ابراز دارد. هر عضو فقط دارای یک رای است. عضو می تواند حق حضور در مجمع و حق رای خود را به فردی دیگر به عنوان نماینده تام الاختیار خود واگذار کند، به عبارت دیگر حضور در مجمع و ابراز رای عضو ممکن است اصالتاَ یا وکالتاَ باشد. حق رای شامل کلیه اموری می شود که در مجامع عمومی مطرح و درلاره آن ها تصمیم گیری می شود. به طوری که هیچ کس نمی تواند علاوه بر رای خود بیش از یک رای با وکالت داشته باشد؛ مگر در شرکت های تعاونی بزرگ ( شرکت هایی که تعداد اعضای آن ها بیش از 500 نفر است ) که هر کس می تواند علاوه بر رای خود، دو رای با وکالت داشته باشد.
ج) حق نظارت. هر عضو شرکت تعاونی در تمام امور شرکت تعاونی حق نظارت دارد. قانون بخش تعاونی با بیان اینکه : " اعضا در کلیه امور تعاونی طبق اساسنامه، حق نظارت دارند " ، این حق را برای اعضای شرکت تعاونی قائل شده است.
د) حق درخواست تشکیل مجامع عمومی . اعضای شرکت تعاونی می توانند تشکیل مجامع عمومی را خواستار شوند. برای تشکیل مجمع عمومی عادی، درخواست حداقل یک پنجم اعضا و برای تشکیل مجمع عمومی عادی، درخواست حداقل یک پنجم اعضا و برای تشکیل مجمع عمومی فوق العاده درخواست حداقل یک سوم اعضا لازم است. این درخواست ها باید به هیئت مدیره تقدیم شود.
ه) حق انتخاب شدن به عضویت هیئت مدیره و بازرسی. عضو شرکت تعاونی در صورت واجد بودن شرایطی که در قانون بخش تعاونی و اساسنامه شرکت تعاونی مقرر است، می تواند به همراه مدارک مربوط، درخواست نامزدی خود را برای انتخاب شدن به عضویت هیئت مدیره یا سمت بازرسی به شرکت تعاونی تسلیم کند و در صورتی که از طرف مرجع مربوط واجد شرایط تشخیص داده شود، به عنوان نامزد در انتخابات مجمع عمومی عادی برای برگزیدن اعضای هیئت مدیره یا بازرسان شرکت کند.
و) حق انتقال سهم به عضوی دیگر. عضو شرکت تعاونی حق دارد سهم یا سهام خود را با رعایت مقررات، به سایر اعضای همان شرکت تعاونی یا افرادی که متقاضی عضویت در آن شرکت باشند و به تشخیص هیئت مدیره واجد شرایط باشند، با موافقت هیئت مدیره واگذار نماید.
ز) حق بهره وری از منافع سالانه . از حقوق دیگر عضو شرکت تعاونی، بهره وری از سود خالص سالانه شرکت است. چنانچه می دانیم، از سود خالص شرکت تعاونی در هر سال مالی، مبالغی به عناوین ذخیره قانونی، اندوخته احتیاطی ، حق تعاون و آموزش، و پاداش ها برداشت می شود و باقیمانده آن، - به ترتیبی که در اساسنامه و شرایط ضمن عقد پذیرفته می شود – تقسیم می گردد. بدین ترتیب بهره وری از سود شرکت، یکی دیگر از حقوق عضو شرکت تعاونی است.
ح) حق استفاده از پاداش سالانه. هر ساله درصدی از سود خالص شرکت تعاونی برای پاداش به اعضا ( و نیز پاداش کارکنان و مدیران و بازرسان ) به پیشنهاد هیئت مدیره و تصویب مجمع عمومی عادی تخصیص داده می شود. استفاده از این پاداش بر اساس شرایطی که در مصوبه مجمع مذکور تعیین می شود، حق هر یک از اعضا شرکت تعاونی است.
ط) حق استعفا. عضو حق دارد از عضویت استعفا دهد. این امر را ماده 12 قانون بخش تعاونی چنین بیان می کند : " خروج عضو از تعاونی اختیاری است و نمی توان آن را منع کرد ". بنابراین عضو شرکت تعاونی اصولاَ هر موقع بخواهد می تواند از عضویت آن استعفا دهد.
ی) حق شکایت. عضو شرکت تعاونی می تواند مدعی تخلف هیئت مدیره یا مدیر عامل شده، از آن ها شکایت کند. شکایت به بازرس شرکت تسلیم می شود؛ همچنین عندالاقتضا می تواند مستقیماَ به مراجع قضایی مراجعه کند. شکایت عضو از جریان انتخابات اعضای هیئت مدیره یا بازرسان، به وزارت تعاون تسلیم می شود.
حقوق اعضای شرکت تعاونی